می خواهم.... شعر و سیگار را ترک کنم
اما نمی شود
آخر چگونه هم شب باشد ..!.
و هم تو...
و هم سیگارو قهوه
پس شعر چه می شود ؟!
یا اینکه تو باشی
و شعر و یاد اولین قرار
پس سیگار چه می شود ؟!
اصلا انگار باید
تو را ترک کنم ...!

رحمن طایفی

خسرو گلسرخی شاعر و نویسنده مردمی در روز دوم بهمن 1322 در شهر رشت متولد شد نام پدرش قدیر بود كه گلسرخی در سن 5 سالگی این تكیه گاه را از دست داد مادرش بانو شمس الشریعه وحید نام داشت كه بعد از مرگ همسرش، خسرو و برادر دو ساله اش فرهاد را نزد پدرش حاج شیخ محمد وحید كه در قم می زیست برد.وحید مرد مبارزی بود كه در كنار میرزا كوچك خان جنگلی در نهضت جنگل جنگیده بود و بالطبع هنوز هم همان روحیه مبارزه در وجودش بود خسرو توسط چنین مبارزی تعلیم دید و تحت تاثیر نظرات او قرار گرفت حتی شعرهایی به نام جنگلی ها و دامون در این رابطه گفت (دامون به معنی پناهگاه و انبوهی سیاهی جنگل است). در سال 1341 پدر بزرگش فوت كرد آن زمان خسرو دوران تحصیل ابتدایی و متوسطه را در مدارس حكیم سنایی و حكیم نظامی به پایان رسانده بود و بعد از فوت پدربزرگش می بایست چرخ معاش خانواده را بگرداند او و برادرش فرهاد به تهران عزیمت كردند و در خانه ای كوچك در محله امین حضور سكنی گزیدند او روزها كار می كرد و شب ها درس می خواند. خسرو در این سالها از ادبیات نیز غافل نبود در طی این سالها اشعار و مقالات و نقدهای بسیار بر آثار ادبی از سوی او با نام های غیر واقعی و مستعاری چون دامون – خ ، گ – بابك رستگار – افشین راد – خسرو كاتوزیان به چاپ رسید در این زمان گلسرخی، با آموختن زبان فرانسه به طور كامل و زبان انگلیسی در دوره دانشگاهی، دست به ترجمه های ادبی نیز می زد.

كار جدی او در شعر از سال 45 شروع شد. در سال 48 با عاطفه گرگین شاعر و نویسنده همفكرش ازدواج كرد.او چهار سال در كنار همسرش زندگی كرد و ثمره این ازدواج فرزندی به نام دامون بود مدتی بعد از دستگیری گلسرخی عاطفه گرگین نیز دستگیر شد و در دادگاه نظامی به چهار سال زندان محكوم شد با به زندان افتادن او سرپرستی دامون به برادرش سپرده شد. (هم اكنون دامون همراه مادرش در پاریس زندگی می كند).

آثار:

تنها چیزی كه میتوان به عنوان كتاب چاپ شده در میان نوشته های او سراغ گرفت، مقاله ای ست با عنوان ” سیاستِ هنر، سیاستِ شعر” این مقاله برای اولین بار به صورت جزوه از سوی انتشارات (كتاب نمونه) به مدیریت بیژن اسدی پور انجام گرفت. اما بعدا” كاوه گوهرین مجموعه آثار خسرو را در دو مجموعه به نام های ”دستی میان دشنه و دل” و ” من در كجای جهان ایستاده ام” چاپ كرد كه این دفتر نیز در آن است. خسرو برای چاپ كتابهایش با (كتاب نمونه) قرارداد بسته بود كه به انجام نرسید و بعدها یكی از این دو مجموعه، با نام انتخابی خود گلسرخی “ ای سرزمین من“ چاپ شد. انتخاب نام “پرنده خیس” برای مجموعه دوم به توصیه عمران صلاحی انجام شده است. عمران صلاحی وبیژن اسدی پور كه از دوستان گلسرخی بودند تأكید كرده اند كه خسرو قصد داشت این نام را بر مجموعه ای از شعرهایش بگذارد.

دستگیری:

خسرو گلسرخی در 29 بهمن 1352 به جرم شركت در طرح گروگانگیری رضا پهلوی علیرغم اینكه به خاطر بودن در زندان ساواك هرگز نمی توانست چنین كاری را انجام دهد و صرفا” به خاطر دفاع از عقایدش در دادگاه نظامی به اعدام محكوم و در میدان چیت گر تیر باران شد ..

سهراب سپهری در جریان دستگیری و اعدام خسرو گلسرخی آن قطعه((کار ما نیست شناسایی راز گل سرخ کار ما شاید این است که در افسون گل سرخ شناور باشیم.))را سرود.

گفتار:

خسرو گلسرخی در برابر درخواست قاضی برای دفاع از خودش گفت:«من به نفع خودم هیچ ندارم بگویم.من فقط به نفع خلقم حرف می زنم. اگر این آزادی وجود ندارد که من حرف بزنم می تونم بنشینم و می نشینم.» و نشست.

وصیتنامه:

من یک فدایی خلق ایران هستم و شناسنامه من جز عشق به مردم چیز دیگری نیست من خونم را به توده های گرسنه و پابرهنه ایران تقدیم میكنم. و شما آقایان فاشیست ها كه فرزندان خلق ایران را بدون هیچگونه مدركی به قتلگاه میفرستید، ایمان داشته باشید كه خلق محروم ایران انتقام خون فرزندان خود را خواهد گرفت. شما ایمان داشته باشید از هر قطره خون ما صدها فدایی برمیخیزد و روزی قلب شما را خواهد شكافت. شما ایمان داشته باشید كه حكومت غیرقانونی ایران كه در 28 مرداد سیاه به خلق ایران توسط آمریكا تحمیل شده در حال احتضار است و دیر یا زود با انقلاب قهرآمیز توده های ستم كشیده ایران واژگون خواهد شد

ضمنا“ یك عدد حلقه پلاتین(طلای سفید) و مبلغ یک هزار و دویست ریال وجه نقد را به خانواده و یا به زنم بدهند.

"در خیابان"

در خیابان مردی می گرید
پنجره های دو چشمش بسته ست
دست ها را باید
به گرو بگذارد
تا که یک پنجره را بگشاید
در خیابان مردی می گرید
همه روزان سپدیش جمعه ست
او که از بیکاری
تیر سلیمانی را می شمرد
در قدم های ملولش قفسی می رقصد
با خودش می گوید
کاش می شد همه ی عقربک ساعت ها
می ایستاد
کاش تردید سلام تو نبود
دست هایم همه بیمار پریدن هایی
از بغل دیوارست
کاش دستم دو کبوتر می بود
در خیابان مردی می گرید

((سفر))

خواب دریای خزر را

به شب چشمانت می بخشم.

دنیا

در زیر سایه اش

خواب هزار ساله ی خودرا

خمیازه می کشد

(ای پریشانی)

و باد پرکند
بوی تنش را
میان خزر
ای سبز گونه ردای شمالی ام
جنگل
اینک کدام باد
بوی تنش را
می آرد از میانه ی انبوه گیسوان پریشانت
که شهر به گونه ی ما
در خون سرخ نشسته است .... ؟

"  زخم سیاه"

که ایستاده به درگاه ... ؟
آن شال سبز را ز شانه ی خود بردار
بر گونه های تو ایا شیارها
زخم سیاه زمستان است ... ؟
در ریزش مداوم این برف
هرگز ندیدمت
زخم سیاه گونه ی تو
از چیست ؟
آن شال سبز را ز شانه خود بردار
در چشم من
همیشه زمستان است

                               خاکستر...

دستی به سپیدی روز

پنجره را گشود

سرما و سوز

          بیدار

         بر پلک های من نشست...

اکنون خاکستر شب را

                      باد

                       در کوچه می برد...

                                                           « خسرو گلسرخی »

                                                     هیمه...

نه آن که فکر کنی سرد است

که من

در تهاجم کولاک

یکجا تمام هیمه های جهان را

                   انبار کرده ام

                   در پشت خانه ام

و در تفکر یک باغ آتشم

                    به تنهایی

من هیمه ام

برادر خوبم

بشکن مرا

             برای اجاق سردت

                                 آتشم بزن...

من هیمه ام

برادر خوبم...

                                                                                   «خسرو گلسرخی»

 زمان حادثه رویید با نشانه دیگر

 چنین زمانه چه سخت است در زمانه ی دیگر

 هزار خنجر کاری به انحنای دلم آه

 مخوان، ترانه مخوان، باش تا ترانه ی دیگر

 بهانه بود مرا شرکت قیام گذشته

 عطش، عطش تو بمان گرم، تا بهانه دیگر

 همیشه قلب مرا زخم، زخم کهنه کاری

 همیشه دست ترا تیغ، تیغ فاتحانه ی دیگر

 سکوت در دل این آشیانه ی ممتد وای

 کجاست منزل امنی، کجاست خانه ی دیگر

 خروش و جوشش دریاچه در کرانه ی من بین

 که این ترانه نبوده است در کرانه ی دیگر

 جوانه سبز نبوده است در گذشته ی این باغ

 بمان تو سبزی این باغ، تا جوانه ی دیگر

 زمان حادثه خوش آمدی، سلام بر رویت

 که شب نشسته به خنجر در آستانه ی دیگر

 به جان دوست از این تازیانه باک ندارم

 که زخم جان مرا هست تازیانه ی دیگر

 کجاست سرخی فریادهای بابک خرم

 کجاست کاوه ی آزاده ی زمانه ی دیگر؟

                                                                                    « خسرو گلسرخی »

                                  تلخ ماندم، تلخ...

                                       روا مدار...

غروب فصلی

این کفتران عاصی شهر

به انزوای ساکت آن سوی میله های بلند...

هرگز طلوع سلسله وار شبی در اینجا نیست

و تو بسان همیشه، همیشه دانستن

چه خوب میدانی

که این صدای کاذب جاری درون کوچه و کومه

در این حصار شب زده ی تار

بشارتی ست

بشارت ظهور جوانه،

جوانه های بلند

که رنگ اناری میله،

با آن شتاب و بداهت

دروغ بزرگ

زمانه خود را

در اوج انزجار انکار می کنند...

                               پرنده خیس

می دانی

پرنده را بی دلیل اعدام می کنی

در ژرف تو

            آیینه ایست

که قفس ها را انعکاس می دهد

و دستان تو محلولی ست

که انجماد روز را

در حوضچه ی شب غرق می کند...

ای صمیمی

دیگر زندگی را نمی توان

در فرو بردن یک برگ

یا شکفتن یک گل

یا پریدن یک پرنده دید

ما در حجم کوچک خود رسوب می کنیم

آیا شود که باز درختان جوانی را

               در راستای خیابان

                               پرورش دهیم ـ

و صندوق های زرد پست

             سنگین

ز غمنامه های زمانه نباشند؟

در سرزمینی که عشق آهنی ست

انتظار معجزه را بعید می دانم

باغبان مفلوک چه هدیه ای دارد؟

پرندگان

از شاخه های خشک پرواز می کنند

آن مرد زردپوش

که تنها و بی وقفه گام می زند

با کوچه های «ورود ممنوع»

با خانه های «به اجاره داده می شود»

چه خواهد کرد

سرزمینی را که دوستش می داریم؟

پرندگان همه خیس اند

و گفتگویی از پریدن نیست

در سرزمین ما

پرندگان همه خیس اند

در سرزمینی که عشق کاغذی است

انتظار معجزه را بعید می دانم...

                                                       تساوی

معلم پای تخته داد می زد

صورتش از خشم گلگون بود

و دستانش به زیر پوششی از گرد پنهان بود

ولی آخر کلاسی ها

لواشک بین خود تقسیم می کردند

وان یکی در گوشه ای دیگر«جوانان» را ورق می زد

برای که بی خود های و هوی می کرد و با آن شور بی پایان

تساوی های جبری را نشان می داد

با خطی خوانا به روی تخته ای کز ظلمتی تاریک

غمگین بود

تساوی را چنین بنوشت:

«یک با یک برابر است...»

از میان جمع شاگردان یکی برخاست

همیشه یک نفر باید بپا خیزد

به آرامی سخن سر داد:

تساوی اشتباهی فاحش و محض است...

معلم

 مات بر جا ماند.

و او پرسید:

اگر یک فرد انسان واحد یک بود آیا باز

                                  یک با یک برابر بود؟

سکوت مدهشی بود و سوالی سخت

معلم خشمگین فریاد زد:

                          آری برابر بود

و او با پوزخندی گفت:

اگر یک فرد انسان واحد یک بود

آنکه زور وزر به دامن داشت بالا بود

وانکه

قلبی پاک و دستی فاقد زر داشت

                                         پایین بود...

اگر یک فرد انسان واحد یک بود

آنکه صورت نقره گون

                   چون قرص مه می داشت

                                                      بالا بود

وان سیه چرده که می نالید

                   پایین بود...

اگر یک فرد انسان واحد یک بود

این تساوی زیر و رو می شد

حال می پرسم یک اگر با یک برابر بود

نان و مال مفت خواران

                             از کجا آماده می گردید؟

یا چه کس دیوار چین ها را بنا می کرد؟

یک اگر با یک برابر بود

پس که پشتش  زیر بار فقر خم می شد؟

یا که زیر ضربت شلاق له می گشت؟

یک اگر با یک برابر بود

پس چه کس آزادگان را در قفس می کرد؟

معلم ناله آسا گفت:

ــ بچه ها در جزوه های خویش بنویسید:

                                یک با یک برابر نیست...

گیرم که در باورتان به خاک نشسته ام

و ساقه های جوانم از ضربه های تبرهایتان زخم دار است

با ریشه چه می کنید؟

گیرم که بر سر این باغ بنشسته در کمین پرنده اید

پرواز را علامت ممنوع می زنید

با جوجه های نشسته در آشیان چه می کنید؟

گیرم که می کشید

گیرم که می برید

گیرم که می زنید

با رویش ناگزیر جوانه ها چه می کنید؟

نازی مُرد
نازی
نازی مرد
آن همه دویدن و سراب
این همه درخشش و سیاه
تا كجا من اومدم
چطوری برگردم ؟
چه درازه سایه ام
چه كبود پاهام
من كجا خوابم برد ؟
یه چیزی دستم بود! كجا از دستم رفت ؟
من می خواهم برگردم به كودكی
قول می دهم كه از خونه پامو بیرون نذارم
سایه مو دنبال نكنم
تلخ تلخم,
مثل یك خارك سبز
سردمه و می دونم هیچ زمانی دیگه خرما نمی شم
چه غریبم روی این خوشه سرخ
من می خوام برگردم به كودكی!!
نمی شه !! نمی شه !! نمی شه !! نمی شه !! نمی شه !!
كفش برگشت برامون كوچیكه
پابرهنه نمی شه برگردم ؟
پل برگشت توان وزن ما را نداره! برگشتن ممكن نیست
برای گذشتن از ناممكن , كی یو باید ببینیم؟!!
رویا رو , رویا رو , رویا رو , رویا رو
رویا را كجا زیارت بكنم ؟
در عالم خواب
خواب به چشمام نمی آد!
بشمار , تا سی بشمار ... یك و دو
یك و دو
سه و چهار
پنج و شش
هفت و هشت
نه و ده ...

سال شمار زندگی حسین پناهی به قلم یغما گلرویی

حسین پناهی متولد ۶شهریور ماه ۱۳۳۵ مطابق با ۲۸ آگوست ۱۹۵۶ در روستای دژکوه از توابع استان کهکیلویه و بویر احمد متولد شد .
گرچه در کالبد شناسی پس از مرگ و بر اساس آزمایش دی . ان . ای زمان تولدش ۶ شهریور ۱۳۳۹ ( ۱۹۶۰) تشخیص داده شد
پدرش علی پناه و مادرش ماه کنیز نام داشت .

۱۳۳۷/۱۹۵۸
…..♦ فوت پدر

۱۳۴۱ / ۱۹۶۲
…..♦ رفتن به مکتب خانه دژکوه

۱۳۴۵ / ۱۹۶۶
…..♦ اتمام دوره ابتدایی

۱۳۴۶ / ۱۹۶۷
….. ♦ ترک دژکوه ، رفتن به سوق
….. ♦ خواندنن کلاس ششم

۱۳۴۷ / ۱۹۶۸
….. ♦ رفتن به بهبهان و گرفتن سیکل

۱۳۵۱ / ۱۹۷۲
….. ♦ رفتن به قم و طلبگی

۱۳۵۴ / ۱۹۷۵
….. ♦ رها کردن درس حوزوی
….. ♦ سفر به شوشتر و یکسال آموزگاری در آن شهر

۱۳۵۵ / ۱۹۷۶
….. ♦ اقامت در اهواز و اشتغال به شغل های مختلف

۱۳۵۶ /۱۹۷۷
….. ♦ بازگشت به روستای دژ کوه و ازدواج . نام همسر شوکت

۱۳۵۷ / ۱۹۷۸
….. ♦ رفتن به اهواز و کار در کتابخانه ای در آن شهر
….. ♦ تولد فرزند نخست ( لیلا (

۱۳۵۹ / ۱۹۸۰
….. ♦ رفتن به جبهه و فعالیت در بخشهای فرهنگی
….. ♦ تولد دومین فرزند ( آنا(

۱۳۶۰ / ۱۹۸۱
….. ♦ مهاجرت به تهران
….. ♦ سکونت در یکی از مقبره های خصوصی امامزاده قاسم به مدت یک سال
….. ♦ عضویت در گروه تئاتری آناهیتا

۱۳۶۱/۱۹۸۲
….. ♦ نخستین تجربه های نمایشنامه نویسی
….. ♦ نوشتن یک گل و بهار
….. ♦ کارگردانی نمایشنامه خوابگرد ها

۱۳۶۲ / ۱۹۸۳
….. ♦ نوشتن آسانسور
….. ♦ نوشتن و کارگردانی تله تئاتر سرودی برای مادران

۱۳۶۳ / ۱۹۸۴
….. ♦ تولد سومین فرزند ( سینا (
….. ♦ نخستین تجربه های بازی در تله تئاتر های تلوزیونی
….. ♦ بازی در سریال محله بهداشت
….. ♦ نوشتن به سبک آمریکایی

۱۳۶۴ / ۱۹۸۵
….. ♦ استخدام در صدا و سیما
….. ♦ بازی در سریال گرگ ها
….. ♦ نوشتن دل شیر
….. ♦ نوشتن دو مرغابی در مه

۱۳۶۵ / ۱۹۸۶
….. ♦ نخستین بازی در سینما
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی گال
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی گذرگاه
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی تیر باران
….. ♦ بازی در تله تئاترهای دو مرغابی در مه و آسانسور

۱۳۶۶ / ۱۹۸۷
….. ♦ کارگردانی سریال تلوزیونی ماجراهای رونالد و مادرش
….. ♦ بازی تله تئاتر در آیینه خیال

۱۳۶۷ / ۱۹۸۸
. ….♦ بازی در فیلم سینمایی در مسیر تند باد
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی هی جو
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی ارثیه
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی نار و نی
….. ♦ نوشتن نخستین شعر ها

۱۳۶۸ / ۱۹۸۹
….. ♦ فوت مادر
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی راز کوکب
….. ♦ نوشتن مجموعه من و نازی

۱۳۶۹ / ۱۹۹۰
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی چاووش
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی سایه خیال
….. ♦ دیپلم افتخار بهترین بازیگر جشنواره فجر برای فیلم سایه خیال
….. ♦ نوشتن پیامبران بی کتاب

۱۳۷۰ / ۱۹۹۱
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی اوینار
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی مرد ناتمام
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی مهاجر
….. ♦ نوشتن کابوس های روسی

۱۳۷۱ / ۱۹۹۲
….. ♦ نوشتن گوش بزرگ دیوار
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی هنر پیشه

۱۳۷۲ / ۱۹۹۳
….. ♦ نوشتن خروس ها و ساعت ها
….. ♦ انتشار کتاب من و نازی

۱۳۷۳ / ۱۹۷۴
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی آرزوی بزرگ
….. ♦ بازی در فیلم سینمایی روز واقعه

۱۳۷۴ / ۱۹۹۵
….. ♦ نوشتن بازی و کارگردانی سریال بی بی یون برای تلوزیون
….. ♦ سریال توقیف و چند سال بعد نسخه قیچی شده آن از تلوزیون نمایش داده می شود چیزی در حدود دو سوم کل مجموعه
….. ♦ انتشار دو مرغابی در مه

۱۳۷۵ / ۱۹۹۶
….. ♦ انتشار آلبومی از دکلمه شعرهایش با نام ستاره ها
….. ♦ بازی در سریال دزدان مادر بزرگ

۱۳۷۶ / ۱۹۹۷
….. ♦ به صحنه بردن نمایش چیزی شبیه زندگی
….. ♦ انتشار چیزی شبیه زندگی<-TagName->

روی تابوت و کفن من بنویسید:

این عاقبت کسی است که زگهواره تا گور دانش بجست

·  قبر مرا نیم متر کمتر عمیق کنید تا پنجاه سانت به خدا نزدیکتر باشم.
بعد از مرگم، انگشت‌های مرا به رایگان در اختیار اداره انگشت‌نگاری قرار دهید.
به پزشک قانونی بگویید روح مرا کالبدشکافی کند، من به آن مشکوکم!

·   ورثه حق دارند با طلبکاران من کتک ‌کاری کنند.

·  عبور هرگونه کابل برق، تلفن، لوله آب یا گاز از داخل گور اینجانب کیدا ممنوع است.
بر قبر من پنجره بگذارید تا هنگام دلتنگی، گورستان را تماشا کنم.

·   کارت شناسایی مرا لای کفنم بگذارید، شاید آنجا هم نیاز باشد

·   ! مواظب باشید به تابوت من آگهی تبلیغاتی نچسبانند

·   . روی تابوت و کفن من بنویسید: این عاقبت کسی است که زگهواره تا گور دانش بجست.

·   دوست ندارم مردم قبرم را لگدمال کنند. در چمنزار خاکم کنید!

·   کسانی که زیر تابوت مرا می‌گیرند، باید هم قد باشند.

·   شماره تلفن گورستان و شماره قبر مرا به طلبکاران ندهید.

·   گواهینامه رانندگیم را به یک آدم مستحق بدهید، ثواب دارد.

·   در مجلس ختم من گاز اشک‌آور پخش کنید تا همه به گریه بیفتند.

·   از اینکه نمی‌توانم در مجلس ختم خودم حضوریابم قبلا پوزش مي طلبم.

روزشمار مرگ حسن پناهی

12 مرداد 1383: حضور در استودیو دارینوش و ضبط صدا برای تكمیل آخرین قطعه كاست سلام، خداحافظ.

13 مرداد 1383: كسی غیر از خرید دو بسته سیگار از بقالی محل، چیز دیگری نمی داند.

14 مرداد 1383: روزی كه می گویند حسین پناهی حدودا در آن مرده است.

15 مرداد 1383: حسین پناهی از بقال محل دو بسته سیگار نخرید.

16 مرداد 1383: زنگ تلفن خانه یك مرده قطع نمی شود.

حالا که رفته‌اَم
هر روز پشت پنجره می‌ایستی
به « شاید دوباره برگردد! » فکر می‌کنی.
چه فایده!
هیچ‌کس حتا به اشتباه
دو بار به کوچه‌ی بُن‌بست نمی‌رود!

( رضا کاظمی )

 

نبودن تو چنان از من گذشته است
که انگار نخ از میان سوزن،
به هر چه دست می‌زنم به رنگ آن کوک می‌خورد.


( دبلیو.اس.مِروین )

 

بانوی آتش خاموش بی فروغ شد در گذشت این هنرمند را به همه شما ادیبان تسلیت عرض می نمایم وبلاگ خانه ی شعری khaneshari.loxblog.com به صورت ویژه به این بانو و آثارش پرداخته که دیدنش خالی از لطف نیست روحش شاد و یادش جاودان.
مدیر وبلاگ خانه ی شعری و هنری (راد)

بانوی آتش خاموش بی فروغ شد در گذشت این هنرمند را به همه شما ادیبان تسلیت عرض می نمایم وبلاگ خانه ی شعری khaneshari.loxblog.com به صورت ویژه به این بانو و آثارش پرداخته که دیدنش خالی از لطف نیست روحش شاد و یادش جاودان.
مدیر وبلاگ خانه ی شعری و هنری (راد)

 

اولین بانوی نویسنده ایران دکتر سیمین دانشور درگذشت

کتاب‌ها

مجموعه داستان

• ، اردیبهشت ۱۳۲۷
• ، دی ۱۳۴۰
• به کی سلام کنم؟، خرداد ۱۳۵۹
• پرنده‌های مهاجر، ۱۳۷۶

رمان‌ها

• سَووشون معروف‌ترین اثر دانشور تیر ۱۳۴۸ از سوی انتشارات خوارزمی و مدت کوتاهی پیش از مرگ جلال آل‌احمد منتشر شد. دربارهٔ این رمان نقدهای بسیاری منتشر شده‌است. این رمان به وقایع پس از پادشاهی رضا شاه می‌پردازد.
• جزیرهٔ سرگردانی، ۱۳۷۲، انتشارات خوارزمی
• ساربانْ سرگردان، ۱۳۸۰، انتشارات خوارزمی
• کوه سرگردان، انتشارات خوارزمی

ترجمه‌ها

• سرباز شکلاتی، نوشته برنارد شاو، ۱۳۲۸
• دشمنان، نوشته آنتوان چخوف، ۱۳۲۸
• بنال وطن، نوشته
• داغ ننگ، نوشته ناتانیل هاثورن
• (مجموعه داستان)، نوشته ریونوسوکه آکوتاگاوا و ...

آثار غیرداستانی

• غروب جلال، انتشارات رواق، ۱۳۶۰
• شاهکارهای فرش ایران
• راهنمای صنایع ایران
• ذن بودیسم
• مبانی استتیک

سرقت آخرین رمان او

مجله ادبی ـ هنری نافه در شماره آبان ۱۳۸۹ خود در گزارشی که با عنوان «در جستجوی کوه سرگردان» نوشته بود برای نخستین بار خبر داد که رمان کوه سرگردان سیمین دانشور مفقود شده‌است.^[۱۲]

در این گزارش گفته شد که سیمین دانشور نگارش این رمان را قبل از تیر ۱۳۸۶ یعنی قبل از بیماری تمام کرده‌است. اما بعد از بهبودی نسبی دانشور در پائیز همان سال، ناشر پی می‌برد که رمان کوه سرگردان ناپدید شده‌است. انتشارات خوارزمی دو سال تلاش کرده بود خبر مفقود شدن این رمان در رسانه‌ها درز نکند.

مجله ادبی ـ هنری نافه در گزارش خود گفته‌است این رمان می‌توانست قبل از مرگ علیرضا حیدری، مدیر انتشارات خوارزمی منتشر شود. اما موضوع رمان و حساسیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به آن و همچنین محافظه‌کاری مدیران انتشارات خوارزمی از علل تأخیر در انتشار آن بوده‌است.

بیماری

۳۰ تیر ۱۳۸۶ خورشیدی دانشور به علت مشکلات حاد تنفسی در بستری شد، نیز شایع شد که وی درگذشته‌است اما این خبر تکذیب شد[۱۳]، او در ۲۲ مرداد ۱۳۸۶ با تشخیص تیم پزشکی از بیمارستان پارس مرخص شد.^[۱۴]

درگذشت

سیمین دانشور پس از يک دوره بيماري^[۱۵]، عصر روز ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ مصادف با ۸ مارس ۲۰۱۲ درسن ۹۰ سالگی در منزلش در شهر تهران درگذشت. ^[۱۶]

دانشور در سال ۱۳۰۰ شمسی در شیراز متولد شد. او فرزند محمدعلی دانشور (پزشک) و قمرالسلطنه حکمت (مدیر هنرستان دخترانه و نقاش) بود. تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را انجام داد و در دیپلم شاگرد اول کل کشور شد. سپس برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ ادبیات فارسی به دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران رفت.

دانشور، پس از مرگ پدرش در ۱۳۲۰ شمسی، شروع به مقاله‌نویسی برای و روزنامهٔ ایران کرد، با نام مستعار شیرازی بی‌نام.

در ۱۳۲۷ مجموعهٔ داستان کوتاه را منتشر کرد[۷] که اولین مجموعهٔ داستانی است که به قلم زنی ایرانی چاپ شده‌است. مشوق دانشور در داستان‌نویسی فاطمه سیاح، استاد راهنمای وی، و صادق هدایت بودند. در همین سال با جلال آل‌احمد، که بعداً همسر وی شد، آشنا شد.

در ۱۳۲۸ با مدرک دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. عنوان رسالهٔ وی «علم‌الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» بود (با راهنمایی سیاح و بدیع‌الزمان فروزانفر).

دکتر سیمین دانشور به سال ۱۳۲۷ زمانی که در اتوبوس نشسته بود تا راهی شیراز شود با جلال آل‌احمد نویسنده و روشنفکر ایرانی آشنا شد^[۸] در سال ۱۳۲۹ با آل‌احمد ازدواج کرد.^[۹] دانشور در ۱۳۳۱ با دریافت بورس تحصیلی به دانشگاه استنفورد رفت و در آنجا دو سال در رشتهٔ زیبایی‌شناسی تحصیل کرد. وی در این دانشگاه نزد والاس استنگر داستان‌نویسی و نزد فیل پریک نمایش‌نامه‌نویسی آموخت.^[۱۰] در این مدت دو داستان کوتاه که دانشور که به زبان انگلیسی نوشته بود در ایالات متحده چاپ شد.

پس از برگشتن به ایران، دکتر دانشور در

به تدریس پرداخت تا این که در سال

استاد دانشگاه تهران در رشتهٔ

و

شد. اندکی پیش از مرگ آل‌احمد در

، رمان سَووشون را منتشر کرد، که از جملهٔ پرفروش‌ترین رمان‌های معاصر است. در

از دانشگاه تهران بازنشسته شد. از سیمین دانشور همواره بعنوان یک جریان پیشرو و خالق آثار کم نظیر در ادبیات داستانی ایران نامبرده می‌شود. سیمین دانشور در هجدهم اسفندماه سال ۱۳۹۰ در خانه‌اش در تهران درگذشت.

سیمین دانشور (زاده ۸ اردیبهشت سال ۱۳۰۰ خورشیدی در شیراز^[۱] - ۱۸ اسفند سال ۱۳۹۰ خورشیدی در تهران) نویسنده و مترجم ایرانی است. وی نخستین زن ایرانی است که به صورتی حرفه‌ای در زبان فارسی داستان نوشت.^[۲][۳] مهم‌ترین اثر او رمان سووشون است که نثری ساده دارد و به ۱۷ زبان ترجمه شده است^[۴] و از جمله پرفروش‌ترین آثار ادبیات داستانی در ایران محسوب می‌شود.^[۵] دانشور همچنین عضو و نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران بود.^[۶]

در ِ گوشم
یک درخت
حرف رفتن زد

همان لحظه

کوچه رفت
ولی
تو
ماندی

Mi ha sussurrato un albero
Sulla via dell'andata
In quel istante,
Il vicolo se ne andato,
Ma tu sei rimasta


( میثم سراج )

بلوغ ِ احساسَم

ميانِ بازوانِ تو

رويا را ؛ حقيقت ِمحض مي كند ،

بمان !


سپيده داودي